Στη σημερινή εποχή, η επίσκεψη στο γραφείο ενός ψυχολόγου δεν αποτελεί ταμπού, όπως συνέβαινε κάποτε. Ωστόσο, δεν γίνεται τόσο αβίαστα όπως η επίσκεψη σε έναν οποιονδήποτε άλλο επαγγελματία υγείας. Τα ζητήματα ψυχικής υγείας σκεπάζονται από ένα πέπλο σιωπής και ενοχής. Υπάρχει σύγχυση στην κοινωνία σχετικά με την ειδικότητα του ψυχολόγου. Είναι λογικό κι επόμενο λοιπόν να κυκλοφορούν διάφοροι μύθοι γύρω από τον ψυχολόγο και γενικότερα γύρω από την ψυχοθεραπεία.
ΜΥΘΟΣ: Αν έχεις καλούς φίλους, δεν χρειάζεσαι ψυχοθεραπεία.
Μπορούμε να έχουμε στενούς φίλους αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι φίλοι μπορούν να υποκαταστήσουν το ρόλο του θεραπευτή. Πρώτα από όλα, οι φίλοι μας δεν έχουν ολοκληρώσει σπουδές στην επιστήμη της ψυχολογίας ούτε έχουν την εκπαίδευση του ψυχοθεραπευτή. Επίσης, πρόκειται για ανθρώπους που έχουν σχέση μαζί μας, εμπλέκονται στη ζωή μας και εμείς στη δική τους. Κατά συνέπεια, οι συζητήσεις που κάνουμε μεταξύ μας, έχουν ασυνείδητα κίνητρα καθώς εστιάζει ο καθένας στο δικό του εγώ.
Από την άλλη μεριά, ο ψυχοθεραπευτής με τη γνώση και την πείρα του, είναι σε θέση να ελέγξει την τάση να θρέψει το εγώ του, και να προασπίσει την θεραπευτική σχέση. Σκοπός του είναι να βοηθήσει το θεραπευόμενο να ανακαλύψει τη δική του ιστορία ζωής, να έρθει σε επαφή με τα πιο σκοτεινά του σημεία. Να είναι τελικά, απόλυτα ο εαυτός του, χωρίς να ανησυχεί αν θα στενοχωρήσει το φίλο του, αν θα ντροπιαστεί ο ίδιος κτλ.
ΑΛΗΘΕΙΑ: Ο καλός ψυχοθεραπευτής κάνει (ή έχει κάνει) ψυχοθεραπεία και ο ίδιος.
Ο ψυχοθεραπευτής οφείλει να είναι ενημερωμένος για την επιστήμη του, δεδομένου του ότι η ψυχολογία είναι μια διαρκώς εξελισσόμενη επιστήμη. Εκτός όμως από το γνωστικό κομμάτι, ο θεραπευτής χρειάζεται να έχει βρεθεί ο ίδιος στη θέση του θεραπευόμενου. Η εμπειρία και το βίωμα της προσωπικής θεραπείας αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για την βαθιά ενσυναίσθηση και κατανόηση του ανθρώπου που έρχεται για ψυχοθεραπεία. Παράλληλα, βοηθάει τον ψυχοθεραπευτή να είναι ενήμερος για τις δικές του δυσκολίες και αδυναμίες.
ΜΥΘΟΣ: Οι ψυχολόγοι έχουν λυμένα όλα τα δικά τους θέματα.
Σε συνέχεια με τα παραπάνω, πρέπει να τονιστεί ότι κανένας άνθρωπος δεν έχει λυμένα όλα τα θέματά του, συνεπώς ούτε ο ψυχοθεραπευτής. Η διαφορά βρίσκεται στο γεγονός ότι ο θεραπευτής έχει εκπαιδευτεί να αναγνωρίζει τις ελλείψεις και τις αδυναμίες του. Κατά κάποιο τρόπο, έχει χαρτογραφήσει το προσωπικό του εσωτερικό τοπίο. Είναι μια διαδικασία δίχως τέλος και μια πρόκληση για αυτόν τον άνθρωπο, τον θεραπευτή, να αντέχει και να συνεχίζει. Με λίγα λόγια, να φέρνει τον εαυτό του σε θέση να βοηθάει τους άλλους να περπατήσουν το μονοπάτι που λέγεται ζωή. Σε αυτό το μονοπάτι, ο θεραπευτής περπατάει δίπλα μας, ως πιστός και συμπονετικός συνοδοιπόρος.
ΜΥΘΟΣ: Ο ψυχοθεραπευτής θα βρει τις λύσεις για όλα τα προβλήματά μου.
Δεν είναι εφικτό ούτε και σκόπιμο να ζητάμε από τον ψυχολόγο να βρει λύσεις στα προβλήματά μας. Όσες γνώσεις και να έχει, όση πείρα και καλή διάθεση, δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τον εαυτό μας καλύτερα από εμάς τους ίδιους. Δεν γίνεται λοιπόν να βρει λύση στα ζητήματα των άλλων παρά μόνο στα ζητήματα που αφορούν τον ίδιο. Κάθε άνθρωπος είναι μια μοναδική ύπαρξη, ανεπανάληπτη. Χρειάζεται τον θεραπευτή ως συνεργάτη στην ανακάλυψη του βάθους της προσωπικότητάς του.
Ο θεραπευτής είναι εκεί για να προσφέρει το χώρο και τα εργαλεία στους θεραπευόμενούς του, ώστε να μπορέσουν να πάρουν αποφάσεις και να επιλέξουν ποια θα είναι τα επόμενα βήματα στη ζωή τους. Ανοιχτός και διαθέσιμος, να τους ακούσει, να τους μεταδώσει τα συναισθήματά του και να τους καθρεφτίσει. Στο ασφαλές περιβάλλον που δομείται στη θεραπευτική σχέση, ο θεραπευόμενος μπορεί να τολμήσει τις αλλαγές που έχει ανάγκη.
Ο ουσιαστικός στόχος της ψυχοθεραπείας είναι η προσωπική μας ανάπτυξη, το μεγάλωμα και η ψυχική ωρίμανση. Κάτι τέτοιο δεν επιτυγχάνεται με συνταγές και τσιτάτα. Απαιτεί προσωπική δέσμευση και προσπάθεια, με τον θεραπευτή παρόντα, ως ένα πρόσωπο – αρωγός.
ΜΥΘΟΣ: Οι άνθρωποι που κάνουν ψυχοθεραπεία είναι αδύναμοι ή έχουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. (Δεν είμαι τρελός για να πάω σε ψυχολόγο!)
Δυστυχώς, η ελληνική κοινωνία διατηρεί ακόμα αρκετές αγκυλώσεις όσον αφορά την ψυχική υγεία. Ο άνθρωπος που ψάχνει τον εαυτό του ή εκείνος που έχει αντιληφθεί ότι κάτι δεν πάει καλά μέσα του, με ελαφρά τη καρδία χαρακτηρίζεται στην καλύτερη περίπτωση αδύναμος ή «τρελός», που θέλει ψυχοθεραπεία. Μια δυσκολία ψυχικής φύσεως θεωρείται ελάττωμα. Η γνωστική ή ψυχοσυναισθηματική ανησυχία αντιμετωπίζεται ως λανθασμένη επιλογή του ατόμου που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Πολλοί άνθρωποι στιγματίζονται εξαιτίας της ψυχικής ασθένειας, λες και την έχουν επιλέξει και φταίνε γι αυτήν. Είναι παράλογο, αλλά κανείς δεν θα κατηγορήσει κανέναν όταν απευθυνθεί σε ειδικό για τη σωματική του υγεία.
Η αλήθεια όμως, είναι πως η ψυχοθεραπεία είναι άρρηκτα συνυφασμένη με την αλλαγή. Ο άνθρωπος που θέλει να αλλάξει πρέπει να έχει μεγάλη εσωτερική δύναμη και θέληση, προκειμένου να αφήσει πίσω τη βολή του και την ασφάλεια που προσφέρει η συνήθεια. Απαιτείται ψυχικό σθένος για να παραδεχθούμε ότι χρειαζόμαστε βοήθεια. Ομοίως, για να την αναζητήσουμε και να ανοίξουμε τον εαυτό μας διάπλατα μπροστά σε έναν ξένο. Είναι ψυχοθεραπευτής αλλά, τουλάχιστον, για το πρώτο χρονικό διάστημα παραμένει για εμάς ένας άγνωστος με γνώσεις ψυχολογίας!