Σύγχρονες μορφές εξαρτήσεων

---

Οι σύγχρονες εξαρτήσεις (τζόγος, κατάχρηση διαδικτύου κ.α.), μεταφέρουν το άτομο σε έναν ονειρικό κόσμο όπως συμβαίνει με το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.

– Εξαρτήσεις | Τζόγος – Τυχερά παιχνίδια:

Έχει βρεθεί πειραματικά ότι η εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια είναι το ίδιο ή και περισσότερο ισχυρή από την εξάρτηση από το αλκοόλ. Η οικονομική κρίση έχει κάνει τεράστια την ανάγκη για χαλάρωση και διασκέδαση μακριά από κάθε σκέψη που σχετίζεται με τα καθημερινά προβλήματα. Η ως ένα βαθμό κοινωνικά αποδεκτή ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια (βλέπε ΛΟΤΤΟ, ΠΡΟ_ΠΟ κτλ.) και η νοοτροπία του εύκολου πλουτισμού έχουν εξισώσει τον τζόγο με έναν υποτυπώδη χώρο εναπόθεσης -ψευδών- ελπίδων.

Η εξάρτηση όμως από το παιχνίδι της τύχης προκαλεί σίγουρη καταστροφή για την οικογένεια του εξαρτημένου. Ο τζόγος απορροφάει τον παίχτη από καθετί άλλο που τον απασχολεί. Τον εισάγει σ’ έναν λαμπερό αλλά κάλπικο κόσμο, όπως ακριβώς συμβαίνει με το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Ο χρήστης/ παίχτης μεταφέρεται σε έναν ονειρικό κόσμο που φυσικά δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.

Ο τζόγος κάνει τον παίχτη να ενδιαφέρεται με πάθος και είναι ολοκληρωτικά δοσμένος στο αποτέλεσμα του παιχνιδιού που έχει στοιχηματίσει. Λες και αυτό το αποτέλεσμα θα κρίνει τη ζωή και την επιβίωσή του. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, τον πλημμυρίζει ένα αίσθημα θριάμβου. Μια ξέφρενη χαρά που ενισχύει την τάση του να στοιχηματίσει ξανά επενδύοντας τις προσδοκίες του σε μία επόμενη επιτυχία που θεωρείται πιθανή και δίκαιη. Αν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, ο παίχτης αρχικά απογοητεύεται. Πολύ γρήγορα όμως η απογοήτευση και η στενοχώρια για την ήττα μετατρέπονται σε μεγάλο πείσμα για το επόμενο παιχνίδι.  Έτσι, ξεκινάει να στοιχηματίζει ακόμα περισσότερα χρήματα. Κυριαρχεί μέσα του η προσδοκία να “ρεφάρει” και να κερδίσει και τα προηγούμενα χρήματα.

Όσο πιο απρόβλεπτη, πιο απίθανη και λιγότερο αναμενόμενη είναι η επιβράβευση μιας συμπεριφοράς τόσο πιο εθιστική γίνεται η συμπεριφορά αυτή.  Κατά συνέπεια, ο παίχτης μπαίνει σε έναν κύκλο εξάρτησης και παραμελεί όλους τους άλλους ρόλους που έχει ως άνθρωπος, πχ. πατέρας, σύζυγος, αδερφός, φίλος, εργαζόμενος κλπ.

Παράγοντες εξάρτησης:

η αυτοπειθαρχία και ο αυτοέλεγχος

η οικονομική και επαγγελματική κατάσταση που βρίσκεται κανείς

η γενικότερη ικανοποίηση από τις διαπροσωπικές σχέσεις

η οικογενειακή ζωή

η συχνή διαφήμιση των τυχερών παιχνιδιών με τρόπο παραπλανητικό, χωρίς καμία προειδοποίηση για τον εθισμό που μπορεί να προκαλέσει και τις δυσμενείς συνέπειες που αυτός έχει στη ζωή των ανθρώπων και τη λειτουργικότητά τους

Ασφαλώς δεν εθίζονται στον τζόγο όλοι οι άνθρωποι που έχουν δοκιμάσει να παίξουν τυχερά παιχνίδια, όπως δεν γίνονται αλκοολικοί όσοι έχουν πιεί αλκοόλ. Το οξύμωρο αυτό γεγονός εξηγείται από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Είναι ενδοατομικοί και εξωτερικοί, κοινωνικοί. Αν τους δει κανείς συνολικά και συνθετικά, είναι σε θέση να κατανοήσει γιατί κάποιος μπορεί να τζογάρει κάποιες φορές (πχ. να πάει στο καζίνο την Πρωτοχρονιά ή να παίξει τζόκερ σε ένα τζακ ποτ) και να εθιστεί ή να μην εθιστεί στο τζόγο.

– Εξαρτήσεις | Διαδίκτυο – Facebook:

Το διαδίκτυο είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που μας προσφέρει πρόσβαση σε γνώσεις και πληροφορίες.  Μας ψυχαγωγεί, μας ενημερώνει, μας δίνει τη δυνατότητα να επικοινωνούμε με ανθρώπους από κάθε γωνιά του πλανήτη. Αν χρησιμοποιηθεί σωστά και λογικά, το διαδίκτυο γενικά διευκολύνει τη ζωή μας. Η μη συνετή χρήση του όμως εγκυμονεί κινδύνους, με κυριότερο αυτόν του εθισμού.

Σημάδια εθισμού στο ίντερνετ είναι:

• να θέλει κανείς να περνάει πολλές ώρες της ημέρας μπροστά στον υπολογιστή
• να παραμελεί οικογένεια, φίλους και σχέσεις
• να παρουσιάζει πτώση στην αποδοτικότητά του στην εργασία
• να ξενυχτάει για να μείνει συνδεδεμένος

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το άτομο που έχει εθιστεί στη χρήση του διαδικτύου νιώθει ευφορία και ικανοποίηση όταν είναι συνδεδεμένο στο ίντερνετ. Αντιδρά απότομα και με θυμό όταν κάποιος ή κάτι τον διακόψει, ενώ είναι στον υπολογιστή. Τις ώρες που δεν βρίσκεται μπροστά στην οθόνη αισθάνεται ανία, εκνευρισμό, δυσφορία και θλίψη. Πολλές φορές αρνείται την εξάρτησή του και λέει ψέμματα σχετικά με τις ώρες που περνάει στο διαδίκτυο. Υπόσχεται ότι θα ελαττώσει το χρόνο που αφιερώνει στην ενασχόληση με το ίντερνετ αλλά στην πράξη αποτυγχάνει να το καταφέρει.

Οι εξαρτήσεις από το διαδίκτυο σχετίζονται άμεσα με μια σειρά προβλημάτων που προκύπτουν από την παθολογική πλοήγηση.

Συχνά προβλήματα :

• παραμέληση της προσωπικής υγιεινής
• μυοσκελετικές παθήσεις
• αλλαγή των συνηθειών του ύπνου και διατάραξη της ομαλότητας του βιολογικού ρολογιού
• ξηροφθαλμία
• μειωμένη αθλητική δραστηριότητα και αύξηση του βάρους

Επιπρόσθετα, έχει βρεθεί ότι ο εθισμός στο ίντερνετ σχετίζεται με την κατάθλιψη. Δεν είναι γνωστό αν η κατάθλιψη προέρχεται από την εξάρτηση ή αν η κατάθλιψη είναι αυτή που οδηγεί σε εξάρτηση. Το πρόβλημα, ωστόσο, παρουσιάζεται συχνότερα στα αγόρια και σε άτομα εσωστρεφή, με χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Οι έφηβοι στην χώρα μας διατρέχουν υψηλά ποσοστά εθισμού στο διαδίκτυο. Αφενός εξαιτίας της απουσίας συντονισμένης ενημέρωσης και εκμάθησης του διαδικτύου συνολικά στο σχολικό περιβάλλον και αφετέρου λόγω της ελλιπούς γνώσης από την πλειοψηφία των γονέων σχετικά με το πως να προστατεύσουν τα παιδιά τους από τον κίνδυνο της εξάρτησης.

Η εξάρτηση από το διαδίκτυο δεν έχει καταχωρηθεί ακόμα επισήμως ως διαταραχή. Είναι κοινά παραδεκτό από τους επιστήμονες ότι πρόκειται για μια εξάρτηση που μοιράζεται πολλά κοινά στοιχεία με αυτά που εμφανίζουν τα άτομα που έχουν εξαρτηθεί από τον τζόγο.

Οι κυριότερες εξαρτήσεις από το διαδίκτυο είναι:

• Online σχέσεις/ Chat,msn, facebook κλπ.
• Online παιχνίδια
• Online τζόγος
• Cybersex/Cyberporn
• Συνεχές σερφάρισμα

Ο εθισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ειδικότερα στο facebook, αφορά στην ανάγκη για καταναγκαστική καθημερινή χρήση σε συνδυασμό με την ανάπτυξη ενός είδους ανοχής. Με απλά λόγια, όσο περισσότερο συνδέεται ο χρήσης στο facebook τόσο περισσότερο έχει ανάγκη να παραμένει συνδεδεμένος. Ο χρόνος παραμονής του ξεπερνάει την μία ώρα ημερησίως, με αποτέλεσμα το άτομο να παραμελεί τις υπόλοιπες καθημερινές του υποχρεώσεις.

Παράλληλα, έχει παρατηρηθεί και ένα σύνδρομο στέρησης που εμφανίζεται όταν για κάποιο λόγο η διακοπεί η χρήση. Συνοδεύεται από συμπτώματα άγχους, εκνευρισμού και έντονης δυσφορίας. Για παράδειγμα, το άτομο που είναι εθισμένο και βρίσκεται στο χώρο εργασίας, επιδιώκει με κάθε τρόπο να συνδεθεί στο facebook. Ανησυχεί για το τι έγραψαν οι φίλοι τον τοίχο του και παραμελεί την δουλειά του, διακινδυνεύοντας τη θέση του, είτε από το να δεχτεί επίπληξη είτε να φτάσει στο σημείο να απολυθεί.

Μια ακόμα ένδειξη εθισμού είναι ο χρόνος χρήσης που ξεπερνάει τον επιθυμητό. Χαρακτηριστικό είναι το να μπαίνει κάποιος στο facebook με σκοπό να μείνει για μισή ώρα και να καταλήγει να παραμένει συνδεδεμένος για ώρες ή να μένει άγρυπνος μέχρι το πρωί. Ασφαλώς την επόμενη μέρα ο άνθρωπος αυτός δεν θα μπορεί να είναι λειτουργικός και αποτελεσματικός στις υποχρεώσεις του. Τέλος, μεγάλη σημασία έχει το γεγονός ότι μερικές φορές το άτομο γνωρίζει τη ζημιά και τα προβλήματα που του δημιουργεί η συνεχής ενασχόλησή του με το facebook αλλά συνεχίζει τη χρήση με τον ίδιο τρόπο.