Τα βασικά χαρακτηριστικά ενός καλού ψυχολόγου εκτός της επιστημονικής κατάρτισης, είναι η ενσυναίσθηση, η αποδοχή, η αυθεντική παρουσία και η ενεργητική ακρόαση του πελάτη του. Πρόκειται για χαρακτηριστικά που δεν διδάσκονται στο πανεπιστήμιο. Προκύπτουν με συστηματική εκπαίδευση στην ψυχοθεραπευτική προσέγγιση της επιλογής του. Με μακροχρόνια προσωπική εργασία – ψυχοθεραπεία- με τον εαυτό του.
Η ψυχοθεραπεία είναι μια δύσκολη διεργασία που εξελίσσεται σε πολλά επίπεδα. Κατά τη διάρκειά της, ο θεραπευτής χρησιμοποιεί ως βασικό εργαλείο τον ίδιο του τον εαυτό. Είναι επιτακτική η ανάγκη να έχει έναν δουλεμένο εαυτό. Να είναι έτοιμος να ανταποκριθεί στις διαφόρων ειδών προκλήσεις που τίθενται στη θεραπευτική πράξη.
Ενσυναίσθηση είναι η δεξιότητα που αποτελεί τη βάση για τα χαρακτηριστικά ενός καλού ψυχολόγου
Μόνο ένας θεραπευτής που έχει βρεθεί στη θέση του θεραπευόμενου μπορεί να αισθανθεί αληθινά την αγωνία του. Το άγχος της πρώτης συνεδρίας, τον πόνο που αναδύεται ακατέργαστος και εντελώς απρόσμενα ορισμένες φορές. Γενικά να προσεγγίσει αυτό που λέγεται ενσυναίσθηση. Με άλλα λόγια, απαιτείται πολλή προσωπική προσπάθεια εκ μέρους του θεραπευτή, ώστε να μπορεί να νιώσει τον απέναντί του που του ζητάει βοήθεια. Να μπει μεν στα παπούτσια του, αλλά ταυτόχρονα να μην ταυτιστεί μαζί του. Να έχει την ικανότητα να κρατήσει τις αποστάσεις που χρειάζεται, χωρίς να γίνεται ξύλινος και απόμακρος.
Όλα τα παραπάνω, συμβαίνουν καθημερινά και ο θεραπευτής οφείλει να παραμένει σταθερός, χωρίς να χάνει το εγώ του. Είναι πολλές οι φορές που ένα ζήτημα του θεραπευόμενου στη συνεδρία μπορεί να πυροδοτήσει δικά του ζητήματα. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να μπορεί να το αναγνωρίσει έγκαιρα. Να το βάλει στην άκρη χωρίς να διαταράξει τη θεραπευτική συμμαχία και να το επεξεργαστεί σε δεύτερο χρόνο. Ακόμα λοιπόν και αν έχει ολοκληρώσει την δουλειά με τον εαυτό του, πάντα θα πρέπει να υπάρχει μια πόρτα ανοιχτή για να του δώσει την υποστήριξη. Είναι σημαντικό να υπάρχει πάντα η βοήθεια που ενδεχομένως χρειαστεί με αφορμή μια δύσκολη συνεδρία.
Μεταβίβαση – Αντιμεταβίβαση
Ταυτόχρονα, δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι ο θεραπευτής είναι και ο ίδιος άνθρωπος με προσωπική ζωή, η οποία περιλαμβάνει προκλήσεις, δυσκολίες και απώλειες. Η δουλειά του είναι εξαιρετικά απαιτητική στο κομμάτι της οριοθέτησης ανάμεσα στον εαυτό του και τον Άλλον, δηλαδή της λεγόμενης “αντιμεταβίβασης”, Ενώ είναι βοηθητικό για τον θεραπευόμενο να μεταφέρει τα συναισθήματά του για ένα πρόσωπο ή ως αποτέλεσμα μιας σειράς γεγονότων, στο θεραπευτή του, η ανάποδη διαδικασία πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται. Ένα από τα πιο βασικά χαρακτηριστικά ενός καλού ψυχολόγου είναι να αντιλαμβάνεται πότε και πώς πρέπει να χρησιμοποιήσει τον εαυτό του για να βοηθήσει πραγματικά. Να προβεί σε αυτοαποκάλυψη όταν έχει ουσία για τον θεραπευόμενο και όχι για δικές του επιδιώξεις.