Όπως είχα γράψει και στο άρθρο μου για το διαζύγιο, κανένας δεν παντρεύεται για να χωρίσει. Ακόμα και οι πιο πετυχημένες σχέσεις όμως μπορεί να κλονιστούν από μια κρίση. Μια τέτοια κρίση κάποιες φορές προκύπτει από την απιστία του ενός εκ των δυο συντρόφων απέναντι στον άλλον. Η απιστία αποτελεί ένα από τα πιο ευαίσθητα και πολυσυζητημένα θέματα στις ανθρώπινες σχέσεις. Συχνά βιώνεται ως βαθιά προδοσία από τον σύντροφο που απατήθηκε.
Τι σημαίνει, όμως, απιστία; Είναι μόνο σεξουαλική ή μήπως και τα “αθώα” μηνύματα, η ψηφιακή οικειότητα ή η συναισθηματική εγγύτητα με τρίτους δημιουργούν ρωγμές σε μια σχέση;
Η απιστία δεν έχει έναν απόλυτο ορισμό. Ορίζεται πολλές φορές μέσα από τις ρητές ή άρρητες και σιωπηλές συμφωνίες κάθε ζευγαριού. Αυτό σημαίνει ότι κάποιοι άνθρωποι θεωρούν προδοσία ακόμα και τη φαντασίωση, ενώ για κάποιους άλλους μόνο η σωματική επαφή θεωρείται απιστία. Από ψυχοσυναισθηματική οπτική πάντως, η απιστία δεν είναι απλώς μια πράξη. Είναι ένα σύμπτωμα απέραντης σιωπής και μοναξιάς, ένας καθρέφτης που φέρνει στην επιφάνεια ανάγκες και ανεκπλήρωτα κενά που προϋπήρχαν σε μια σχέση.
Μορφές Απιστίας
Η απιστία δεν είναι ένα ενιαίο φαινόμενο. Μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικές μορφές:
Σωματική: Σεξουαλική επαφή με τρίτο πρόσωπο.
Συναισθηματική: Ανάπτυξη ρομαντικής – συναισθηματικής σύνδεσης με τρίτο πρόσωπο.
Ψηφιακή: Sexting, cyber sex, ερωτικά μηνύματα ή παρατεταμένο διαδικτυακό φλερτ.
Κάθε μορφή απιστίας έχει τη δική της βαρύτητα. Πολλοί άνθρωποι πληγώνονται περισσότερο από μια έντονη συναισθηματική επαφή, παρά από ένα εφήμερο σωματικό επεισόδιο.
Γιατί Συμβαίνει η Απιστία;
Η απιστία δεν υποδηλώνει απαραίτητα και έλλειψη αγάπης. Πολλές φορές συνδέεται με:
- Ανάγκη για επιβεβαίωση, φόβο απόρριψης ή προσωπική ανασφάλεια.
- Συναισθηματική παραμέληση, αδιαφορία για τις ανάγκες και επιθυμίες του συντρόφου ή αίσθηση στασιμότητας της σχέσης.
- Ελλιπή ή μη γνήσια επικοινωνία
- Φόβο της οικειότητας – η κοντινότητα μερικές φορές μπορεί να ενεργοποιεί τον φόβο της εξάρτησης από τον σύντροφο ή τον φόβο της εγκατάλειψης από αυτόν.
- Επιθυμία για έλεγχο ή αυτονομία, σύντροφοι που θεωρούν ότι η μονογαμική σχέση τους περιορίζει ή τους εγκλωβίζει.
- Αλλαγή δομής της σχέσης λόγω του ερχομού ενός παιδιού. Παραμέληση της σχέσης του ζευγαριού και μονομερής ενασχόληση με τη γονεϊκή σχέση.
- Δυσκολία προσαρμογής σε νέα δεδομένα ζωής (αλλαγή εργασίας, μετακόμιση, απώλειες αγαπημένων προσώπων).
- Αναζήτηση ενός “παραθύρου διαφυγής” από μια χρόνια δυσλειτουργική σχέση – αφορά τους συντρόφους που βασανίζονται μέσα στη σχέση τους, αλλά δεν μπορούν να αποφασίσουν να χωρίσουν.
- Υπερβολική οικειότητα, σύντροφοι που έχουν “αδελφοποιηθεί” και έχουν απολέσει την ερωτική συνδιαλλαγή.
- Ναρκισσιστικά στοιχεία προσωπικότητας.
Η Απιστία Ως Σύμπτωμα
Πολλοί σύντροφοι που βιώνουν την απιστία, έχουν ήδη διανύσει μια μεγάλη περίοδο συναισθηματικής απομάκρυνσης. Η απιστία, σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν προκαλεί τη ρήξη, αλλά κορυφώνει μια προϋπάρχουσα εσωτερική ή διαπροσωπική κρίση. Αποτελεί το σύμπτωμα ενός αδιεξόδου που κανείς από τους δυο δεν εξέφρασε όταν έπρεπε.
Η απιστία λειτουργεί ως μια απροσδόκητη πρόσκληση να δει κανείς τον εαυτό του και τη σχέση του πιο καθαρά, πιο αληθινά. Συχνά, η ρουτίνα της καθημερινότητας και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την επαγγελματική και οικογενειακή ζωή, καταπίνουν το ζευγάρι. Η απιστία έρχεται σαν σύμπτωμα της ψυχής της σχέσης που οι δυο σύντροφοι δεν μπόρεσαν να φροντίσουν, όταν το είχε ανάγκη. Δεν μπόρεσαν είτε επειδή δεν κατάλαβαν τα προβλήματα είτε επειδή δε θέλησαν να τα καταλάβουν.
Απιστία – Η Εμπειρία από Δύο Πλευρές
Μετά την αποκάλυψη της απιστίας οι δυο σύντροφοι βιώνουν πολλά και διαφορετικά συναισθήματα.
Ο σύντροφος που θεωρούμε θύμα της απιστίας βρίσκεται σε συναισθηματικό σοκ. Όλα όσα ήξερε και πίστευε για τη σχέση και τον άλλον άνθρωπο καταρρέουν μέσα σε μια στιγμή. Ο θυμός και η στενοχώρια, η οργή και η θλίψη εναλλάσσονται ανεξέλεγκτα. Τίθεται ένα τεράστιο ζήτημα εμπιστοσύνης απέναντι στον άλλον, αλλά κι απέναντι στον εαυτό του. Τα ερωτήματα είναι πολλά και καταιγιστικά μέσα του. Τι έφταιξε; Τι έκανα λάθος; Γιατί με πρόδωσε; Πώς μπόρεσε;
Είναι παρατηρημένο ότι συνήθως παρουσιάζει και ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως αϋπνία, άγχος, θέματα με το φαγητό κλπ.
Ο σύντροφος που έχει απιστήσει βρίσκεται σε συναισθηματικό μπέρδεμα, ειδικά αν δεν αποκάλυψε ο ίδιος την απιστία του στον σύντροφο του, που είναι η συνήθης συνθήκη. Η ενοχή κυριαρχεί, προσπαθεί να απολογηθεί, άλλοτε προσπαθεί να υποτιμήσει το γεγονός και να δικαιολογηθεί. Δυσκολεύεται να εξηγήσει πλήρως τι συμβαίνει μέσα του. Μερικές φορές – στην περίπτωση της παράλληλης σχέσης, βιώνει αμφιθυμία, δεν του είναι ξεκάθαρο ποια σχέση θέλει να κρατήσει. Αναρωτιέται για τα αισθήματα του απέναντι στα δυο πρόσωπα. Αυτό που νιώθει είναι αγάπη, είναι έρωτας, είναι ενθουσιασμός;
Ο Φρόιντ για την Απιστία
Σύμφωνα με τον Φρόιντ και τη θεωρία του για το ασυνείδητο, η απιστία μπορεί να συμβαίνει εξαιτίας απωθημένων επιθυμιών ή αναγκών του ανθρώπου. Υποστηρίζει δηλαδή ότι ένας άνθρωπος μπορεί να έχει μια καταπιεσμένη, ενδεχομένως “κακή” επιθυμία την οποία δεν μπορεί ή δεν τολμά να αναγνωρίσει στον εαυτό του. Αντί λοιπόν να την εκφράσει με τον σωστό τρόπο, το κάνει ανώριμα και κρυφά μέσω της απιστίας. Επίσης ο Φρόιντ έχει επισημάνει ότι η απαγόρευση ενισχύει την επιθυμία. Το απαγορευμένο, το ξένο, το απρόσιτο ενισχύει τον πόθο. Η σταθερή συντροφική σχέση συμβολίζει την ασφάλεια και τη φωλιά, η εξωσυζυγική εμπειρία, την περιπέτεια και τον εξιδανικευμένο έρωτα.
Πώς θα Επανέλθει η Σχέση μετά την Απιστία;
Η απιστία δε σηματοδοτεί απαραίτητα το τέλος της σχέσης. Μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα σύμπτωμα παθολογίας της σχέσης. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η σχέση του ζευγαριού χρειάζεται προσοχή και φροντίδα για να αναρρώσει. Αν οι δύο σύντροφοι είναι πρόθυμοι να δουλέψουν πάνω στις αιτίες που οδήγησαν στην απιστία, τότε η κρίση μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία μετασχηματισμού.
Αυτό απαιτεί:
- Ειλικρινή και μη επιθετική ή αμυντική επικοινωνία
- Χρόνο και χώρο για να επουλωθεί το τραύμα
- Θεραπευτική υποστήριξη – ιδιαίτερα μέσω συστημικής θεραπείας ζεύγους
Η ψυχοθεραπεία θα βοηθήσει τους συντρόφους να κατανοήσουν τη δυναμική της σχέσης τους. Θα αναγνωρίσουν μοτίβα που επαναλαμβάνονται, σε ατομικό και σχεσιακό επίπεδο. Μάλιστα, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να μπουν στη διαδικασία να αναρωτηθούν και να ξεχωρίσουν τι είναι δικό τους και τι προέρχεται από τις πατρικές τους οικογένειες. Είναι σημαντικό να καταφέρουν να εκφράσουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους ώστε να επαναπροσδιορισθεί ο δεσμός τους.
Κάθε Ρήγμα είναι και μια Πόρτα Ανοιχτή
Η απιστία πονάει. Η απιστία συγκλονίζει, εκθέτει, γκρεμίζει σταθερές. Παράλληλα όμως ρίχνει ένα δυνατό φως στη σχέση, αλλά και στον εαυτό μας. Πού βρισκόμαστε; Τι χρειαζόμαστε; Ποιες αλήθειες αποφεύγαμε; Τι δεν είδαμε; Τι δε θελήσαμε να δούμε; Γιατί;
Το ουσιαστικό ερώτημα δεν αφορά μόνο στο γιατί συνέβη η απιστία, αλλά τι καλούμαστε να δούμε μέσα από αυτό που συνέβη. Ίσως τελικά πώς μπορούμε να συνεχίσουμε – όχι όπως πριν, αλλά πιο συνειδητά, πιο αυθεντικά, πιο μαζί…